Koronowo i atrakcje Krainy
Opublikowano: 4 stycznia 2023

Okolice Koronowa to jeden z ciekawszych chociaż mało znanych regionów w naszym kraju.

Miasto Koronowo położone jest nad rzeką Brdą i zalewem Koronowskim. Było to tak zwane miasto duchowne. W 1288 roku założono tu klasztor cysterski, który miał wielki wpływ na gospodarkę i historię regionu. 10 października 1410 r miała tu miejsce zwycięska bitwa z Krzyżakami.

Zachował się zabytkowy układ urbanistyczny z rynkiem, pocysterski klasztor z gotycką bazyliką pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, przebudowaną w stylu barokowym, której wnętrze zdobią  obrazy Bartłomieja Strobla. W barokowym pałacu i zabudowaniach klasztoru mieści się dzisiaj więzienie. Kościół filialny pw. św. Andrzeja zbudowany w l. 1382-1396, przebudowany został w stylu renesansowym i barokowym. Zachowała się XIX-wieczna synagoga i cmentarz żydowski, stary dworzec kolejowy i najdłuższy w Europie wiadukt kolejki wąskotorowej, most nad Brdą oraz XIX w. młyn. W okolicy, zwłaszcza nad Zalewem Koronowskim, są liczne ośrodki turystyczne, plaże i  przystanie.

Zobacz, gdzie warto jechać: https://okiemturysty.pl/

Dobrym wyborem miejsca na odpoczynek nad wodą lub bazę na zwiedzanie okolicy jest Ośrodek Wypoczynkowy “Nad Zatoką”. Na niewielkim zalesionym wzniesieniu, z dala od ludzi, w pobliżu Koronowa nad urocza zatoką  stoją nowoczesne domki zwrócone tarasami w stronę wody, telewizja satelitarna, własne łazienki i parking, miejsce na ognisko, duży własny pomost nad wodą oraz plac zabaw dla dzieci.

Wypoczywać tu można aktywnie na spacerach, pływając żaglówką, na wycieczkach rowerowych, czy kajakach, wędkować albo po prostu plażować. W ośrodku jest dobra restauracja, gdzie można zamówić posiłki czy popołudniową kawę z domowym ciastem. Śniadania serwowane są w formie bufetu lub kontynentalne.

Ośrodek “Nad Zatoką” może też służyć jako baza wypadowa do zwiedzania ciekawej okolicy.

Niedaleko jest stąd bowiem do słynnych Borów Tucholskich.  Założony w 1996 r. Park Narodowy Bory Tucholskie stanowi Rezerwat Biosfery UNESCO, ma powierzchnię 46,13 km kw.,  a herbowym ptakiem jest  głuszec.

W parku chronione jest mało zmienione środowisko przyrodnicze, młoda rzeźba polodowcowa (dominują równiny sandrowe z licznymi wzniesieniami i rynnami polodowcowymi), które od ostatniego zlodowacenia bałtyckiego porośnięte są lasami, które zajmują ponad 83% powierzchni Parku. Są to najczęściej bory sosnowe oraz siedliska bagienne. Na terenie Parku znajduje się 21 jezior.

Na skraju Borów Tucholskich leży Tuchola miasto założone na pocz. XIII w. przez ks. Pomorskiego Sambora. Zajęte przez Krzyżaków w latach 1330-1454 było siedziba komturii. Do dzisiaj widoczny jest pierwotny układ urbanistyczny z dużym rynkiem w środku, zachowały się fragmenty murów miejskich i zamkowych oraz gotyckie piwnice.

Kamień Krajeński to kolejne miasto duchowne niegdyś własność arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z kolegiatą pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, wzniesioną w latach 1720-1722 na zrębie murów wcześniejszego kościoła renesansowego, z okazałą wieżą częściowo wtopioną w korpus.

Klasztor cystersów w Byszewie  założył brzesko-kujawski książę Kazimierz w 1253 r. Na fundamentach klasztoru w latach 1610-1633 wzniesiono nowy, manierystyczny kościół pw. Trójcy Świętej z wieżą, przebudowany w końcu XVIII w. w stylu klasycystycznym z koronowanym obrazem Najświętszej Maryi Panny – Królowej Krajny. W barokowo-rokokowym wnętrzu są liczne epitafia oraz kolekcja portretów trumiennych.

W Krainie, niewielkim regionie etnograficznym znajduje się Górka Klasztorna – sanktuarium maryjne z bazyliką pw. Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Tu miały miejsce najstarsze na terenach Polski miejsce objawienia Matki Boskiej. W okresie Wielkanocy odgrywane jest tu słynne misterium Męki Pańskiej, widowisko z udziałem miejscowych księży i parafian.

Można też wybrać się na wycieczkę do Człuchowa, starego osiedla pomorskiego. W 1325 r. Krzyżacy zbudowali tu zamek, siedzibę komtura i konwentu w którym rezydowali wielcy mistrzowie zakonu m.in. Ulrich von Jungingen i Konrad von Wallenrode.

Z zamku w Czułchowie niegdyś drugiego po Malborku pod względem wielkości zamku krzyżackiego a później siedziby starostów polskich przetrwały mury i wysoka wieża (46 m.). Obecnie mieści się tu Muzeum Regionalne. Barokowy XVII w, kościół parafialny pw. św. Jakuba z wieżą, fundowany był przez ówczesnego starostę Jakuba Wejchera.

Innym ciekawym miastem w okolicy są Chojnice. W średniowieczu istniało tu grodzisko pomorskie zagarnięte przez Krzyżaków, którzy ufortyfikowali je i w 1360 r. nadali mu prawa miejskie. O Chojnice, nazywane przez Jana Długosza “Kluczem i Bramą Pomorza” toczyły się wieloletnie walki Krzyżaków z Polakami do roku 1466 kiedy po II pokoju toruńskim  zostały włączone do Polski.

Do dzisiaj zachowały się znaczne fragmenty średniowiecznych murów miejskich, liczne baszty (Wronia, Szewska) oraz 3 bramy miejskie. W Bramie Człuchowskiej mieści się Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach. Bazylika ścięcia św. Jana Chrzciciela z XIV w. wybudowana na miejscu pogańskiej świątyni Świętowita. Barokowe kolegium pojezuickie z XVIII-wiecznym kościołem Zwiastownia NMP. Neogotycki ratusz z 1902 r. Centrum Edukacyjne EXPERYMENTARIUM, aquapark, wieża ciśnień z 1900 r. oraz kolejowa wieża wodna z oryginalnie zdobionym zbiornikiem.

W pobliskim Fojutowie znajduje się tu unikalny zabytek architektury hydrotechnicznej – akwedukt, będący skrzyżowaniem dwóch cieków wodnych: Czerskiej Strugi (płynącej dołem) i Wielkiego Kanału Brdy. Różnica poziomów obydwu cieków wynosi 11 m. Budowla ma 75 m długości, jest to najdłuższy taki obiekt w Polsce, zaś w Buszkowie stoi  okazały, ceglano-kamienny wiadukt na nieczynnej linii kolejowej.

Ale najstarszym i najbardziej znanym zabytkiem w okolicy są Odry – stanowisko archeologiczne kultury wielbarskiej – cmentarzysko z I w., obejmujące kurhany i kręgi kamienne oraz tzw. groby ze stellami i płaskie. Niektóre kręgi mają średnicę 30 m. Pamiątka po wędrówce Gotów ze Skandynawii nad Morze Czarne. Ze względu na swoje rozmiary nazywane są czasem polskimi piramidami.

Grzegorz Micuła